Badania mammograficzne
Mammografia jest badaniem radiologicznym stosowanym w wykrywaniu i rozpoznawaniu zmian w piersi. Mammografia jest użyteczna nie tylko w badaniach skryningowych (przesiewowych), mających na celu wykrywanie raka piersi u kobiet, zanim wystąpią objawy choroby.
Jest ona pomocna także przy ustalaniu rozpoznania u kobiet z objawami choroby, zwłaszcza jeśli lekarz nie wyczuwa wyraźnego guzka. Mammografia ukazuje zmiany w tkance otaczającej guzek i dlatego umożliwia wykrycie raka nawet o średnicy mniejszej niż 0,5 cm. W badaniu ręcznym z trudem udaje się stwierdzić zmiany mniejsze niż 1 cm, a zwykle wyczuwa się guzki dopiero o średnicy przynajmniej 2cm.
Guzki łagodne są jednolite, okrągłe, mają gładki zarys i są otoczone warstwą tkanki tłuszczowej. Nowotwór złośliwy jest natomiast bardziej gęsty, ma nieregularny kształt i nierówny zarys. Często widoczna jest zmieniona struktura gruczołu piersiowego wokół guzka, czasem zgrubienie skóry. W wielu zmianach łagodnych, jak i złośliwych odkładają się cząsteczki wapnia, przy czym zwapnienia w zmianach łagodnych są z reguły duże, a w zmianach złośliwych są delikatne i mają nieregularny kształt.
Mammografię wykonuje się w przypadku stwierdzenia niepokojących objawów ze strony gruczołu piersiowego, nawet wtedy, gdy w badaniu palpacyjnym nie wyczuwa się guzka, ale kobieta należy do grupy podwyższonego ryzyka, a także gdy objawy utrzymują się przy kolejnych badaniach, mimo negatywnego wyniku badania klinicznego.
Trafność rozpoznań mammograficznych przy guzkach wyczuwalnych wynosi 95%; jeśli nie wyczuwa się wyraźnego guzka, trafność jest mniejsza. U kobiet w wieku poniżej 30 lat czułość i specyficzność mammografii jest mniejsza i potrzebna jest wcześniejsza konsultacja lekarska, jeszcze przed skierowaniem na badanie mammograficzne.
Mammografia pozwala na bardzo wysoką wykrywalność zmian nowotworowych.
MammografiÄ™ wykonuje siÄ™:
- u kobiet w wieku powyżej 35 roku życia, u których piersi mają zwykle strukturę guzkową, która może maskować obecność guzka nowotworowego o małych rozmiarach;
- w przypadku stwierdzenia wycieku z brodawki;
- u kobiet leczonych z powodu raka piersi, w celu ewentualnego wykrycia innych ognisk raka w tej samej lub drugiej piersi, ponieważ niektóre nowotwory rozwijają się wieloogniskowo;
- jako badanie kontrolne, regularnie, u kobiet leczonych wcześniej z powodu raka piersi, ze względu na ryzyko nawrotu lub rozwoju nowego ogniska nowotworowego;
- w celu dokładnego umiejscowienia małych, trudno wyczuwalnych zmian w sutku przed planowaną operacją
- u kobiet przyjmujących hormonoterapię zastępczą.
Mammografia znajduje zastosowanie także jako metoda lokalizacji zmian w sutku. Jeżeli guzek nie jest wyczuwalny, można przed operacją zlokalizować wykrytą w mammografii podejrzaną zmianę, wprowadzając w jej obręb tzw. kotwiczkę. Dokładna lokalizacja ułatwia operację, zmniejsza liczbę powikłań i umożliwia niejednokrotnie uniknięcie rozległego zabiegu.
Jeśli nie stwierdza się żadnych podejrzanych zmian w badaniu klinicznym i mammograficznym, można przyjąć, że piersi są zdrowe. Natomiast w przypadku stwierdzenia w mammografii istnienia podejrzanej zmiany w sutku wykonuje się nakłucie (biopsję) guzka.
Jeśli zarówno mammografia, jak i biopsja nie wskazują na nowotworowy charakter zmiany, można usunąć sam guzek. Czasem u młodych kobiet, w wieku poniżej 30 lat, można być prawie pewnym, że guzek jest łagodny i ograniczyć się jedynie do obserwacji. Jeśli natomiast choć jedno z badań sugeruje raka, należy wykonać operację.
(na podstawie Służba Zdrowia nr 24/2000)
